با نام و یاد خداوند بزرگ و گرامیداشت هفته‌ی دولت و یاد و خاطر شهیدان رجایی و باهنر و گرامیداشت هفته‌ی بانکداری اسلامی و قدردانی از تلاش کارکنان شبکه‌ی بانکی کشور و عرض سلام و خیر مقدم به‌رئیس‌کل محترم بانک مرکزی، هیأت عامل و معاونان محترم بانک مرکزی، رئیس و اعضای محترم شورای فقهی بانک مرکزی، مدیران عامل و اعضای هیأت مدیره، مدیران و کارشناسان محترم نظام بانکی، استادان محترم حوزه و دانشگاه و همچنین همه‌ی عزیزانی که در این همایش شرف حضور دارند.

همان‌طور که مستحضرید، این همایش، سی‌ودومین همایش بانکداری اسلامی است که هرساله در هفته‌ی بانکداری اسلامی مقارن با تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا، برگزار می‌شود. این همایش فرصت مغتنمی است برای خبرگان اقتصادی و بانکی تا علاوه بر ارایه‌ی دیدگاه‌ها و نظرهای تخصصی خود در حوزه‌ی مسائل مختلف جاری نظام بانکی کشور، از تجارب سایر کشورها و سازمان‌های پولی و مالی بین‌المللی در این زمینه بهره ببرند. امیدوارم در این همایش، نخبگان نظام بانکی بتوانند برای پیشرفت و حل مسائل نظام بانکی و در پی آن، پیشبرد اهداف اقتصادی کشور، ایده‌های مناسبی ارایه کنند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۴۰۱ را «سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی» نامگذاری کرده‌اند و این نامگذاری، مسئولیت سنگینی را برای نظام بانکی کشور برای حمایت از تولید و اشتغالزایی ایجاد کرده تا با استفاده از حداکثر توان خود، موجبات رشد و بالندگی اقتصاد میهن اسلامی‌مان را فراهم آورند.

شبکه‌ی بانکی هر کشور، قلب تپنده‌ی اقتصاد محسوب می‌شود و وجود هرگونه ناکارآمدی در آن، به‌طور مستقیم، کلیه بخش‌های مختلف اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، وظیفه‌ی یکایک ماست که تمام تلاش خود را برای بهبود وضعیت آن به‌کار بندیم. مؤسسه‌ی عالی آموزش بانکداری ایران نیز پس از بررسی و مشورت‌های صورت گرفته با صاحب‌نظران حوزه‌ی بانکداری، عنوان «نظارت و تطبیق شرعی در بانکداری اسلامی: مبانی نظری، تجارب جهانی و توصیه‌‌های سیاستی» را برای همایش انتخاب کرد.

محورهای اصلی این همایش عبارتند از:

ماهیت، ضرورت و کارکرد نظارت و تطبیق شرعی،

تجارب بین‌المللی نظارت و تطبیق شرعی،

آسیب‌شناسی نظارت و تطبیق در نظام بانکداری بدون ربای کشور،

نهادها، ابزارهای مالی و زیرساخت­‌های لازم برای ارتقاء نظارت مؤثر بانکی،

استانداردها و اصول بین‌المللی نظارت و تطبیق در بانکداری.

 نظارت بر عملکرد شبکه‌ی بانکی کشورها، همواره از دغدغه‌های اساسی مقامات مختلف اقتصادی در سطوح مختلف داخلی و بین‌المللی است. بحث نظارت در شبکه‌ی بانکی از آن جهت دارای اهمیت فراوان است که هدف اصلی آن، حفظ سلامت و ثبات مالی نظام بانکی است تا با کاهش ریسک‌های مشتریان و ذی‌نفعان، اعتماد عموم را به‌شبکه‌ی بانکی افزایش دهد که خود به‌طور مستقیم بر فضای حاکم بر اقتصاد کشور اثر می‌گذارد و در صورت نظارت صحیح و تیزبینانه، فضای مناسبی برای رشد و بالندگی هرچه بیشتر اقتصاد کشور ایجاد می‌کند. در کشور ما نیز نظارت بر فعالیت و عملکرد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، از مهم‌ترین وظایفی است که طبق قوانین موجود، به‌طور خاص بر عهده‌ی بانک مرکزی گذاشته شده است. به‌علاوه، نظارت شرعی و انجام دادن اقدامات احتیاطی و نظارتی به‌منظور اطمینان از انطباق فعالیت‌های بانکی با شریعت اسلام برای کشورهای اسلامی نظیر ایران، اهمیت فراوانی دارد. زیرا هدف از این نظارت، دستیابی به‌روش‌هایی است که بتوان ریسک مغایرت با شریعت در نظام بانکی اسلامی را به‌حداقل ممکن رساند.

از تصویب قانون بانکداری بدون ربا در سال 1362 نزدیک به‌چهل سال می‌گذرد و در این سال‌ها، تحولات زیادی در مباحث مربوط به‌نظارت بانکی ایجاد شده است. از سوی دیگر، در سال‌های اخیر، مقامات نظارتی و قانونگذاری کشورهای اسلامی برای ایجاد محیط مناسب در راستای اجرای اصول شرعی در بانک‌ها و مؤسسات مالی تلاش فراوانی کرده‌اند که آسیب‌شناسی وضعیت موجود، انعکاس یافته‌های پژوهشی و نقدهای سازنده در این حوزه، می‌تواند به‌استقرار یک نظام جامع و مؤثر کمک کند. سیاستگذاران نظام بانکی کشور باید با تلاش مضاعف و استفاده از تجارب داخلی و خارجی در این زمینه، در راستای اجرای هرچه بهتر بانکداری بدون ربا در کشور گام بردارند تا فاصله‌ی وضعیت بانکداری فعلی با بانکداری اسلامی کمتر شود تا برکات حاصل از آن را در اقتصاد کشور شاهد باشیم.

پس از ذکر این مقدمه، به اختصار، گزارشی از برگزاری این همایش ارائه می‌­شود:

1- پس از تأیید و تصویب عنوان و محورهای همایش، این موضوع از طریق فراخوان عمومی با درج در تارنمای بانک مرکزی، تارنمای مؤسسه و سامانه‌ی اختصاصی همایش و سایت‌های خبری مختلف به‌اطلاع عموم رسیده است.

2- از طریق مکاتبات و پیگیری‌های مداوم، به‌منظور استفاده از نتایج مطالعات، تجارب و ظرفیت‌های بخش پژوهش بانک‌ها، تحقیقات انجام یافته توسط محققان، صاحب‌نظران و استادان دانشگاه، از آن‌ها درخواست شد تا نتایج تحقیقات خود را تدوین و برای ارایه به‌این همایش ارایه کنند.

3- برای برنامه‌ریزی و اقدامات اجرایی، کارگروه «اجرایی همایش» در مؤسسه تشکیل شد و متعاقب آن، کمیته‌ی علمی همایش و هیأت داوران با دعوت از استادان دانشگاه، مدیران عامل و خبرگان بانکداری اسلامی ایجاد شد و طی جلسات متعدد، مقالات ارسال شده مورد بررسی و داوری قرار گرفت.

4- در این بازه‌ی زمانی تعداد 96 مقاله دریافت شد که پس از ارزیابی مقدماتی کارگروه علمی و داوران همایش، 14 مقاله برای ارایه و چاپ برگزیده شد. کتاب مجموعه‌ی مقالات و سخنرانی‌های همایش در اسرع وقت منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

5- مؤسسه‌ی عالی آموزش بانکداری ایران با همکاری بانک‌های کشور، گزارش عملکرد بانک‌های کشور‌ منتهی به‌پایان سال ۱۴۰۰ را تهیه و به‌منظور بهره‌مندی استادان و پژوهشگران محترم حوزه‌ی بانکداری در سایت مؤسسه منتشر کرده است.

در پایان، لازم می‌دانم از رئیس‌کل محترم بانک مرکزی، اعضای محترم هیأت عامل بانک مرکزی، اعضای محترم شورای فقهی بانک مرکزی، مدیران عامل و اعضای محترم هیأت‌مدیره‌ی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری کشور، پژوهشگران، کارشناسان، صاحب‌نظران، استادان حوزه و دانشگاه، مدیران عالی‌رتبه‌ی نظام بانکی کشور و سایر علاقه‌مندانی که با شرکت خود به‌اعتبار و غنای هرچه بیشتر این همایش افزوده‌اند، تشکر و قدردانی کنم.

در انتها، از مدیران عامل و اعضای محترم هیأت‌مدیره‌ی بانک‌های ملی، سپه، ملت، مسکن، تجارت، رفاه کارگران، پارسیان، دی، قرض‌الحسنه مهر ایران، ملل، توسعه‌ تعاون، پاسارگاد، کارآفرین و اقتصاد نوین که با حمایت‌های مالی و معنوی خود، مؤسسه را در برگزاری هرچه بهتر این همایش، یاری رسانده‌اند، نهایت تشکر و قدردانی را دارم. همچنین، از معاونت محترم اداری و مالی بانک مرکزی، اداره‌ی روابط‌عمومی بانک مرکزی، اعضای محترم شورای راهبردی، کمیته‌ی علمی، هیأت داوران و کمیته‌ی اجرایی و همه‌ی عزیزانی که در برنامه‌ریزی و اجرای این همایش نقش داشته‌اند، تشکر و سپاسگزاری می‌کنم.